Bu hataların önüne geçebilmek ve trafikte daha bilinçli bireylerin yer almasını sağlamak için geliştirilen uygulamalardan biri de psikoteknik belgesi sistemidir. Özellikle ticari araç kullanan sürücüler için bir zorunluluk haline gelen bu belge, hem bireysel hem toplumsal güvenlik açısından hayati bir rol oynar.
Psikoteknik belgesi, sürücülerin zihinsel, psikomotor ve davranışsal açıdan yeterliliğini ölçmeye yönelik uygulamaların ardından verilen bir yetkinlik belgesidir. Giderek yaygınlaşan bu sistem, hem özel sektör hem de kamu taşımacılığında çalışan binlerce şoförün işe alım sürecinde bir kriter haline gelmiştir. Özellikle yolcu ve yük taşımacılığı yapan sürücüler için artık bu belge olmadan çalışmak mümkün değildir.
Psikoteknik Değerlendirme Neleri Kapsar?
Bir sürücünün iyi araç kullanıyor olması, her zaman onun trafikte güvenli olduğu anlamına gelmez. Reaksiyon süresi, dikkat seviyesi, stres anında davranış biçimi ve karar alma mekanizmaları, sürüş güvenliğini doğrudan etkileyen unsurlardır. Psikoteknik testler de tam olarak bu alanlara odaklanır.
Bilgisayar destekli testlerde sürücüler çeşitli simülasyonlara ve algı testlerine tabi tutulur. Değerlendirme esnasında şu özellikler ölçülür:
- Dikkat ve dikkat süresi
- Görsel ve işitsel algı
- Hafıza ve öğrenme kapasitesi
- El-göz koordinasyonu
- Stres altındaki karar verme hızı
- Tepki süresi
Tüm bu unsurların uzman psikologlar eşliğinde değerlendirilmesiyle oluşturulan rapor, psikiyatrist tarafından onaylandıktan sonra belge haline gelir.
Psikoteknik Belgesi Alım Süreci Nasıl İşler?
Psikoteknik belgesi almak isteyen kişiler, öncelikle Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş bir psikoteknik merkezine başvuru yapmalıdır. Randevu alındıktan sonra yaklaşık 1 saat süren değerlendirme süreci başlar. Aday sürücülerin teste gelirken kimlik belgeleri ile birlikte hazır bulunmaları gerekir.
Testler tamamlandıktan sonra uzman psikologların hazırladığı rapor, psikiyatrist kontrolünden geçer. Bu kontrol sonunda onay verilirse sürücüye 5 yıl geçerli olacak psikoteknik belgesi verilir. Belge, dijital olarak da sistemlerde yer alır ve resmi kurumlarca kontrol edilebilir.
Psikoteknik Belgesi Olmadan Yakalanmanın Cezası Nedir?
Türkiye’de Karayolları Trafik Yönetmeliği uyarınca psikoteknik belgesi olmadan taşımacılık yapan sürücülere ciddi yaptırımlar uygulanmaktadır. Belgesiz yakalanan sürücülere hem para cezası hem de sürücü belgesine geçici süreyle el koyulması gibi cezai işlemler uygulanabilir. Ayrıca belge eksikliği, sürücünün çalıştığı firmaya da ceza getirebilir. Bu yüzden taşımacılık firmaları, işe alacakları sürücülerde bu belgeyi mutlaka talep etmektedir.
